Przywilej łowicki wydany 5 VIII 1222 r.
W imię świętej i niepodzielnej
Trójcy. Ja Konrad z Bożej łaski książę mazowiecki, kujawski czynię wiadomym
wszystkim wiernym, tak przyszłym jak obecnym, że czcigodnemu panu
Chrystianowi, pierwszemu biskupowi pruskiemu, i jego następcom za to, że krzyżowcom: Henrykowi
księciu śląskiemu, biskupom Wawrzyńcowi wrocławskiemu, Wawrzyńcowi lubuskiemu i
ich baronom oraz innym krzyżowcom przeciwko Prusom, na prośbę moją i moich
baronów, gród Chełmno, doszczętnie przez Prusów zburzony i przez wiele lat
opustoszały, dobrowolnie odbudować pozwolił, część rzeczonego obszaru chełmińskiego,
niegdyś grody: Grudziądz, Wabcz, Pokrzywno, Wieldządz, Kolno, Ruda, Gzin, Głębokie,
Turzno, Pień, Płutowo, Postolsko, Kowalewo, Bielsk, Chełmonie, Ostrowite, Niewierz,
Bobrowo, Wądzyń, Mileszewy, Osieczek, Płowęż, Jabłonowo, ze wszystkimi ich wsiami
i przynależnościami, ze wszelkim wolnym pożytkiem i ze wszelkim prawem
książęcym, na odpuszczenie grzechów moich jak najswobodniej darowałem. Dałem mu
także w tymże władztwie chełmińskim sto wsi, posiadłości i dziedzin z ich
przynależnościami prawem rzeczonych grodów, z których te posiadłości i wsi
nadaje obecnie, mianowicie: Kozielsko (obecnie Cymbark), Naroczne, Mirakowo,
Czarże, Bolumin, Ostromecko, oraz wszystkie wsie, które komes Żyra około
Chełmna posiadał: Zajączkowo, Mlewiec, Kruszyn, Pasieczno, Wiećwino
(miejscowość zaginiona, ze względu na nazwę kojarzona z jeziorem Wieczno), Unisław,
Bieńkówka, Głowino (obecnie Mgowo), Połęcze, Nieznakiewice, Niedalin, Grubno, Tuszewo,
Kiełp, Dębieniec, Zielnowo, Postolko, Pędzewo, Buk (miejscowość nieistniejąca, terytorialnie
włączona do Jarantowic), Podwiesk, Trzebcz, Ujść, Partęczyn, Jeleniec, Klęczkowo,
Ostrowo, oraz wszystkie moje dziedziny około Łozy (Chełmży), z ich przynależnościami
oraz wszystkie moje wsie koło lasu Gruta, wraz z samym lasem Gruta oraz wszystkie
moje lepsze wsie i dziedziny z ich przynależnościami aż do setki dziedzin w
Ziemi Chełmińskiej nadałem ze wszelką wolnością. Ponadto cokolwiek z mojej
ziemi pozostaje sporne pomiędzy mną a Prusami, dla dobra pokoju odstąpiłem
temuż biskupowi. Aby zaś dobra wola i zgoda rzeczonego biskupa pruskiego
przystała na odbudowę chełmińskiego grodu, wielebny pan Gedko biskup płocki ze
swoją kapitułą zrzekli się na rzecz biskupstwa wymienionego biskupa pruskiego
Czarnowa i Papowa oraz wszystkich wsi i posiadłości, a także prawa wszelkiego
tak duchownego jak i świeckiego, które tenże biskup i jego kapituła w rzeczonym
władztwie chełmińskim niegdyś posiadali, mianowicie od tego miejsca, gdzie Drwęca
wypływa z Prus, wzdłuż granic pruskich do Osy i stąd w dół Osą do Wisły, a stąd
Wisłą w górę aż do Drwęcy, stąd zaś Drwęcą w górę aż do miejsca, gdzie Drwęca
wypływa z Prus. Prócz tego jeszcze w grodzie chełmińskim dwór własny i konwent,
jak będzie chciał, ów biskup pruski mieć będzie. Cokolwiek zaś do władztwa
obszaru chełmińskiego należy, wyjąwszy wymienione dobra, które wymieniony
biskup pruski tam posiada, względnie w przyszłości jakimkolwiek prawnym
sposobem, przez kupno lub darowiznę wiernych, posiadać będzie, ktokolwiek
dzierżyć będzie ziemię chełmińską, wszelkie dochody tej ziemi podzieli po
połowie z biskupem pruskim. Ponadto da ze swojej części biskupowi pruskiemu dziesięcinę
od ludzi świeckich, wyjąwszy księcia śląskiego Henryka, który uczyni z
biskupem, co im obydwu wydawać się będzie pożyteczne. Aby przeto moja i
wymienionego biskupa płockiego i jego kapituły darowizna w przyszłości nie
mogła zostać unieważniona, czego oby nie było, uznałem za godne wzmocnić to
świadectwo niniejszego pisma tak moją pieczęcią, jak również biskupa płockiego
i jego kapituły,….. (dalej następuje lista kolejnych świadków dokumentu).
Działo to się w Łowiczu, roku od Narodzenia Pańskiego 1222, 5
sierpnia.
Źródło:
Na podstawie Ziemia Chełmińska w przeszłości wybór
tekstów źródłowych, redakcja Marian Biskup, Toruń 1961 r., str. 5-8. Wyjaśnienia w nawiasach A. Czarnecki.
Autor: Tomasz Chełkowski
Kontakt:
ziemialubawska@protonmail.com
Wszelkie prawa zastrzeżone!
Jeśli chcesz skorzystać z moich materiałów najpierw zapytaj mnie o zgodę ;)
