 |
| Marwałd wieża kościelna. |
Marwałd to malowniczo położona wieś na terenie dawnych
pogańskich Prus. Precyzyjniej na obszarze zajmowanym przez pruskie plemię
Sasinów (Zajęcy). Miejscowość ta znajduje się obecnie w granicach powiatu
ostródzkiego, w gminie Dąbrówno (województwo warmińsko-mazurskie).
W Marwałdzie znajduje się Kościół Wniebowzięcia Najświętszej
Maryi Panny. Zwróciłem na niego uwagę podczas jednej ze swoich podróży.
Niestety była akurat Msza święta, więc nie wszedłem z lustrzanką do środka. Na Wikipedii
wyczytałem, że nazwa wsi jest identyczna z męskim imieniem germańskim „Marwałd”.
Ciekawe prawda? Poza tym Wikipedia podaje jeszcze informacje, że we wsi
znajduje się kościół z XV wieku, który został w 1657 roku zniszczony przez Tatarów
i później odbudowany w stylu barokowym. Następnie rozbudowywano go w wieku XIX.
O samej wsi Wikipedia podaje dość dużo informacji
historycznych, których nie będę tu powielał. Znam lepsze źródła wiedzy. Jednym
z nich jest Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów
słowiańskich, który w tomie VI na str. 145 ładnie opisuje historię wsi – link: http://dir.icm.edu.pl/Slownik_geograficzny/Tom_VI/145
Każdy, kto kliknął powyższy link, mógł przeczytać w Słowniku
geograficznym… ciekawy opis historii tej wsi. Moją uwagę najbardziej przykuł
ten fragment: „Marwałd będąc wsią
kościelną miał w 1638 roku 60 włók wraz z włókami kościelnymi. Spis posiadłości
pustych i osiadłych z tegoż roku pochodzący, da zarazem poznać, jakie w ogóle w
owych stronach były stosunki narodowościowe:
1) Kozłowski,
posiadłość pusta.
2) Wczelowski, 3)
Szwejkowski, posiadłość pusta.
4) Lipa, posiadłość pusta.
5) Podraza jest
sołtysem i ma 6-cioro dzieci: 3-ch synów: Macieja, Adama i Michała, oraz 3-y
córki: Kasię (Cascha), Basię (Baze) i Anusię (Anusch).
6) Kuna zbiegł. 7)
Maciej Wczel. 8) Jan Schwytaj. 9) During Piekarz. 10) Krysiek Król. 11) Więcek
Wieczorek, prowizor kościoła. (…) 21) Dychtowski; w
tym posiadle mieszka karczmarz, który ma 2 synów i córkę Kasię. (…)".
Specjalnie przytoczyłem powyższy fragment wymieniający
nazwiska osób mieszkających w Marwałdzie w 1683 roku. Jak widzicie mamy do
czynienia z jednej strony z polskimi mieszkańcami, a z drugiej z niemiecką
nazwą miejscowości.
Kilka ciekawostek dot. Marwałdu skopiowanych
z Wikipedii:
- W 1428 roku dwaj Prusowie: Mikołaj i Jorge otrzymali siedem
włok na prawie pruskim w Marwałdzie.
- W 1470 r. , za zasługi wojenne w wojnie trzynastoletniej
mistrz Henryk von Richtenber nadał Nicklisowi Sperlingowi 60 włók. Z kronik
wynika, że w latach 1480-1510 majątek ziemski należał do niejakiego Branischa,
a w 1540 do Gabnenzta. Z tego okresu wymieniane są nazwiska mieszkańców: Janike
(Janicki) i Schaluski (Załuski).
- W 1579 roku w Marwałdzie było 28 chłopów uprawiających 60
włok ziemi (od 1,5 do 3 włok każdy). W tym czasie we wsi była huta szkła, a do
tutejszej parafii należało 10 wsi i majątków ziemskich (m.in. Dylewo,
Jagodziny, Nowa Wieś, Pląchwy, Stare Miasto, Tułodziad). W 1579 tutejszym
pastorem został Jan Pietroszka. Od roku 1593 pastorem był Jakub Rutkowski. W
1630 na tutejszej parafii osiadł pastor Jan Hieronim.
- W 1657 r. wieś spustoszyli Tatarzy. Zniszczenia te były
widoczne także w późniejszych latach.
- W latach 1657-1713 parafie w Marwałdzie obsługiwał pastor z
Dąbrówna. W 1721 r. do tutejszej parafii włączono kościół filialny w Dylewie, a
w latach 1758-1767 także kościół w Elgnowie. W 1820 r. we wsi były 23 domy i
mieszkało tu 165 osób. W zapiskach z 1861 roku Marwałd określano jako wieś szlachecką,
wraz z cegielnią liczyła 336 mieszkańców. Według danych z 1895 r. wieś
obejmowała 439 ha gruntów a mieszkało w niej 516 osób. W 1886 r. powstała w
Marwałdzie polska biblioteka Towarzystwa Czytelni Ludowych.
Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny we wsi Marwałd - moje zdjęcia:
Marwałd - wieś na mapie Polski (wystarczy kliknąć)
Autor: Tomasz Chełkowski
Kontakt:
ziemialubawska@protonmail.com
Wszelkie prawa zastrzeżone!
Jeśli chcesz skorzystać z moich materiałów najpierw zapytaj mnie o zgodę ;)
