środa, 1 grudnia 2010

Drewniane kościoły na Ziemi Lubawskiej

W granicach Ziemi Lubawskiej znajduje się osiem malowniczych, drewnianych kościółków zbudowanych między XVI – XVIII wiekiem. Stanowią one wielką atrakcję turystyczną i są zarazem dumą dla parafian. Jeden z nich znajduje się w Lubawie, a pozostałe w okolicznych wsiach: w Rożentalu, Radoszkach, Tylicach, Szwarcenowie, Boleszynie, Złotowie i we wsi Rumian. Świątynie te stanowią tutejszą reprezentację sakralnej architektury barokowej.

Poniżej prezentuję najpiękniejsze ujęcia niektórych naszych drewnianych perełek:



Kościół we wsi Rożental:



Kościół pw. św. Wawrzyńca we wsi Rożental położony w granicach historycznej Ziemi Lubawskiej. Zbudowany w 1761 roku, kilka km na północny - wschód od Lubawy. Moim zdaniem jest to jeden z najpiękniejszych okazów drewnianego budownictwa sakralnego w całej Polsce.

Drewniany, wzniesiony w konstrukcji zrębowej, odeskowany i olistwowany. W XIX wieku jednonawową świątynię z wieżą frontową poszerzono o kaplice boczne. We wnętrzu znajduje się pięć gotyckich rzeźb z końca XV w. oraz dwa późnogotyckie kielichy z początku XVI w. Przepiękne organy o późnobarokowej zewnętrznej oprawie, rozbudowanej na początku XX w oraz późniejsze wyposażenie instrumentu zwiększają atrakcyjność barokowego kościółka. Kolejną atrakcję stanowią dwa konfesjonały z końca XVIII wieku, dwa barokowe feretrony z obrazami św. Jana Nepomucena i św. Franciszka zdejmującego ciało ukrzyżowanego Jezusa oraz św. Wawrzyńca i Matki Boskiej Różańcowej.



Zbudowany w 1761 roku kościół we wsi Rożental, kilka km na północny - wschód od Lubawy. Moim zdaniem jest to jeden z najpiękniejszych okazów drewnianego budownictwa sakralnego w całej Polsce.



Kościół pw św. Marcina w Boleszynie:



Niezwykle urokliwa świątynia znajduje się w Boleszynie, wsi leżącej między Nowym Miastem Lubawskim i Lidzbarkiem Welskim. Tamtejszy drewniany kościół pw. św. Marcina wzniesiono w latach 1721 – 1722 w miejscu poprzedniego, który spłonął – prawdopodobnie podczas wojny polsko – szwedzkiej z lat 1655 – 1660 (Potop szwedzki). W 1739 roku dokonano gruntownej przebudowy. W ołtarzu głównym znajduje się uznawany za cudowny obraz Matki Bożej Bolesnej namalowany przez nieznanego autora. Obraz jest zasłaniany obrazem Matki Bożej Różańcowej. Temu cudownemu obrazowi wieś prawdopodobnie zawdzięcza swoją obecną nazwę. Według legendy ochronił On okolicznych mieszkańców przed epidemią cholery, która wybuchła na przełomie XVII i XVIII wieku. Parafianie żarliwie modlili się wówczas przed cudownym obrazem, dzięki czemu epidemia ominęła ich miejscowość. Od tamtej pory kult Matki Bożej Bolesnej zaczął się szybko rozszerzać, a wierni złożyli śluby, że co roku w drugą niedzielę października będzie odprawiana msza święta dziękczynna za cudowne ocalenie wsi.

Drewniany kościół pw. Św. Marcina w Boleszynie jest jednonawowy, wzniesiony z drewna sosnowego, na planie prostokąta z trójbocznie zamkniętym prezbiterium. W XIX w. do nawy głównej dobudowano skarbczyk oraz zakrystię. Kościół jest przykryty dachem dwuspadowym, a prezbiterium dachem pięciospadowym. Ok. stu metrów na północ od świątyni znajduje się drewniana kapliczka św. Huberta. Zbudowana w połowie XVIII w, na kamiennej podmurówce w konstrukcji zrębowej. Kaplicę pokrywa dach namiotowy, a w jej wnętrzu znajduje się obraz św. Huberta z 1901 roku.

We wnętrzu kościoła w Boleszynie znajduje się wiele wspaniałych, głównie barokowych zabytków, które są niezwykle urokliwe. Na pierwsze miejsce wysuwa się umieszczony w ołtarzu głównym piękny obraz Matki Boskiej Bolesnej. Jest to jeden z nielicznych zabytków uratowanych podczas pożaru pierwszego kościoła. Przedstawia Matkę Boską z rękami wzniesionymi ku Niebiosom. Na Golanach cierpiącej dziewicy spoczywa bezwładnie jej ukochany Syn. Obraz zdobią bogate korony, srebrna sukienka, sznury, perły oraz korale. Dookoła obrazu wisi ok. 70 wotywnych plakiet. Parafianie wierzą w cudowną moc tego obrazu i przypisują mu liczne cuda, które za przyczyną miejscowego proboszcza ks. Ludwika Łęgowskiego zaczęto spisywać na początku XVIII w. Udokumentowało około czterdzieści cudownych łask, których doznano w Boleszynie. Wszystkie spisano pod przysięgą. W tym miejscu należy podkreślić, że w XVIII wieku ludzie poważnie podchodzili do takich spraw przysięga przed Bogiem. Tak, więc każdy, kto próbuje podważyć prawdziwość cudów z Boleszyna, Lip lub Łąk Bratiańskich powinien się zastanowić dwa razy zanim zaatakuje wiarę, która dla wielu okolicznych mieszkańców wciąż odgrywa kluczowe znaczenie w codziennym życiu.

Ks. Łęgowski spisywał wszystkie cuda w obecności kilku, czasem kilkunastu kapłanów w specjalnej księdze. Wszyscy świadkowie składali swoje podpisy pod opisem każdej łaski. Księga ta przetrwała w aktach parafialnych do naszych czasów. Jednym z kilkudziesięciu spisanych w niej cudów uzdrowienie Wincentego Koperka w 1747 roku. Koperek był biednym sługą, który chodził o kulach z powodu jakiejś choroby nóg. Pewnego razu wybrał się do Boleszyna, wlókł się cały tydzień z okolicznej wsi, a po dotarciu na miejsce wrócił do domu o własnych nogach.

Poza obrazem Matki Boskiej Bolesnej we wnętrzu kościoła pw. Św. Marcina w Boleszynie znajduje się: XVIII wieczna srebrna monstrancja w kształcie słońca, obraz św. Walentego z przełomu XVII – XVIII w. oraz drewniana rzeźba gotycka Matki Boskiej z Dzieciątkiem z XV w. Maryja na obrazie jest ustawiona frontalnie, ubrana w obcisłą suknię oraz spływający z ramion płaszcz. Na głowie ma welon, a na lewej ręce trzyma nagie Dzieciątko o szeroko rozłożonych rączkach. Kolejnym zabytkiem ozdabiającym wnętrze kościoła jest kielich rokokowy wykonany przez Karola Magierskiego w drugiej połowie XVIII wieku w Toruniu, stara chrzcielnica oraz regencyjny krzyż relikwiarzowy z drugiej połowy XVIII wieku.

Boleszyn. Ołtarz główny z opuszczonym obrazem Matki Boskiej Różańcowej.

Boleszyn. Ołtarz główny z odsłoniętą Matką Boską Bolesną.




Drewniany kościół pw św. Barbary w Rumianie:


Drewniany kościół pw. św. Barbary w Rumianie, wsi lokowanej nad jeziorem o tej samej nazwie, na południowy – wschód od Złotowa. Jest to zarazem najdalej wysunięte na wschód jezioro i wieś Ziemi Lubawskiej. Tutejsza parafia powstała w XVI wieku. Na początku wierni modlili się w kamiennej kaplicy, którą w XVII wieku ks. Miecznikowski poszerzył o ściany z drzewa. W 1647 roku w Rumianie zbudowano pierwszą szkołę z drzewa, w której na posadzie nauczyciela zatrudniono miejscowego organistę. Do dramatycznych wydarzeń doszło na początku XVIII wieku, a dokładnie w roku 1710, kiedy wybuchła morowa zaraza. Zmarł wówczas ks. proboszcz Samuel Lniski oraz 85 parafian. Kościół widoczny na zdjęciu wzniesiono w latach 1713 – 1714. Wnętrze wyposażył ks. Franciszek Nietzlichowski, który ufundował wspaniałe polichromie oraz ołtarze. Drewniany kościół o konstrukcji zrębowej wzniesiono na kamiennym cokole. Do korpusu od południa przylega kruchta boczna oraz zakrystia. Od zachodu kościółek ozdabia kwadratowa wieża zwieńczona blaszanym hełmem z sześcioboczną latarnią. We wnętrzu znajduje się barokowy oraz renesansowy wystrój, z którego na pierwsze miejsce wysuwa się późnorenesansowy ołtarz Św. Krzyża, barokowy ołtarz św. Rocha oraz XVIII wieczny ołtarz główny. Poza tym o wyjątkowości tej świątyni świadczy krypta grobowa, w której znajdują się zmumifikowane zwłoki duchownego udostępniona dla wiernych.






Kościół we wsi Złotowo:

Na wschód od Lubawy znajduje się wieś Złotowo, w której stoi przepiękny barokowy kościółek pw. Św. Barbary zbudowany w 1725 r.



Kościół filialny pw. św. Barbary w Lubawie:
Kościół filialny pw. św. Barbary w Lubawie, przez miejscową ludność zwany szpitalnym. Wzniesiono go w latach 1770 – 1779 na miejscu dawnego kościoła i szpitala pw św. Jerzego.

Kościół filialny pw. św. Barbary w Lubawie, przez miejscową ludność zwany szpitalnym. Wzniesiono go w latach 1770 – 1779 na miejscu dawnego kościoła i szpitala pw św. Jerzego




Autor: Tomasz Chełkowski


Kontakt: 
ziemialubawska@protonmail.com






Wszelkie prawa zastrzeżone!
Jeśli chcesz skorzystać z moich materiałów najpierw zapytaj mnie o zgodę ;)